Sprawdzian jest egzaminem przeprowadzanym w szóstej klasie szkoły podstawowej. Jest on powszechny i obowiązkowy, co oznacza, że muszą do niego przystąpić wszyscy uczniowie. Przystąpienie do sprawdzianu jest jednym z warunków ukończenia szkoły.
- podstawowe dla tego poziomu kształcenia,
- ponadprzedmiotowe,
- niezbędne na wyższym etapie kształcenia (w gimnazjum) i przydatne w życiu codziennym.
Termin egzaminu
Każdego roku sprawdzian przeprowadzany jest w kwietniu. We wszystkich szkołach w całej Polsce odbywa się on w tym samym dniu i o tej samej godzinie, w terminie ustalonym przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Informacja o terminie sprawdzianu zamieszczana jest na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych.
Dla uczniów, którzy z przyczyn losowych lub zdrowotnych nie mogli przystąpić do sprawdzianu w ustalonym terminie w kwietniu, a także dla tych, którzy wtedy przystąpili, ale przerwali sprawdzian lub im go unieważniono, dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej wyznacza dodatkowy termin. Dodatkowy sprawdzian odbywa się nie później niż do dnia 20 sierpnia danego roku, w miejscu wskazanym przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej.
Organizacja sprawdzianu
Sprawdzian organizują i przeprowadzają okręgowe komisje egzaminacyjne zazwyczaj w macierzystej szkole ucznia (słuchacza). Tylko w sytuacjach wyjątkowych sprawdzian może być przeprowadzony w innej placówce wskazanej przez właściwą okręgową komisję egzaminacyjną. Również w przypadku dodatkowego terminu miejsce przeprowadzenia sprawdzianu wskazuje dyrektor odpowiedniej okręgowej komisji egzaminacyjnej.
Miejsce, w którym przeprowadzany jest sprawdzian, musi spełniać warunki określone przepisami bhp, zapewniać piszącym samodzielność pracy. Szczegółowo organizację sprawdzianu i jego przebieg określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU nr 83, poz. 562, z późn. zm.) oraz procedury ustalone przez dyrektorów CKE i OKE.
Na sprawdzianie każdy uczeń otrzymuje taki sam zestaw zadań wraz z kartą odpowiedzi (zwany zestawem egzaminacyjnym). Propozycje zestawów do przeprowadzania sprawdzianu przygotowują okręgowe komisje egzaminacyjne, a o tym, który zestaw będą rozwiązywać uczniowie, decyduje dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Przykładowe zestawy zadań zamieszczone są w Informatorach.
Ocena i wyniki
Prace uczniów są sprawdzane i punktowane przez specjalnie przygotowanych i przeszkolonych egzaminatorów. Egzaminatorów powołuje dyrektor OKE. Egzaminatorzy nie mogą sprawdzać prac uczniów ze szkoły, w której są zatrudnieni.
Wynik sprawdzianu to suma punktów uzyskanych za wykonanie zadań otwartych i zamkniętych. Wyniki sprawdzianu ustala okręgowa komisja egzaminacyjna. Ustalony wynik jest ostateczny.
Maksymalnie na sprawdzianie można uzyskać 40 punktów. Wyniku sprawdzianu nie odnotowuje się na świadectwie szkolnym.
W przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania zadań przez ucznia lub jeżeli uczeń zakłóca prawidłowy przebieg sprawdzianu w sposób utrudniający pracę pozostałym uczniom, przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego przerywa sprawdzian i unieważnia go. Informację o przerwaniu i unieważnieniu sprawdzianu ucznia zamieszcza się w protokole.
Natomiast w przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy niesamodzielnego rozwiązywania zadań przez ucznia dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej, w porozumieniu z dyrektorem CKE, unieważnia sprawdzian tego ucznia. W zaistniałych przypadkach uczeń przystępuje ponownie do sprawdzianu w terminie ustalonym przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, nie później niż do dnia 20 sierpnia danego roku, w miejscu wskazanym przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej. Jeżeli w trakcie ponownego sprawdzianu sytuacja powtórzy się, w zaświadczeniu o szczegółowych wynikach sprawdzianu dla danego ucznia, w miejscach przeznaczonych na wpisanie wyników uzyskanych ze sprawdzianu wpisuje się "0".
Każdy uczeń otrzymuje wystawione przez OKE zaświadczenie o szczegółowych wynikach sprawdzianu. Uczeń (słuchacz) lub jego rodzice (prawni opiekunowie) zaświadczenie o wynikach sprawdzianu odbierają w szkole.
Pierwszy sprawdzian odbył się 10 kwietnia 2002 roku. Wyniki sprawdzianu przeprowadzanego w kolejnych latach wraz z omówieniem można znaleźć w raportach.
Na prośbę ucznia (słuchacza) lub jego rodziców (prawnych opiekunów) sprawdzona i oceniona praca ucznia jest udostępniana uczniowi (słuchaczowi) lub jego rodzicom (prawnym opiekunom) w miejscu i czasie wskazanym przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej.